Wat is duurzaam? Waarom gebruikt een boer pesticiden?

Onderstaand verhaal was mijn reactie aan de monitor die ik gaf op 14-7 -2018 nav. hun oproep aan pesticiden gebruikers (boeren). Als reactie hierop werd ik geïnterviewd, en verscheen er een klein artikeltje op de website van de monitor. Het leek me goed dit hier te publiceren voor een beetje context met betrekking tot overwegingen die een boer maakt ten aanzien van onkruidbestrijding. 

 

Goedemiddag, ik ben boer in de Noordoost polder, gebruiker van pesticiden waaronder ook de herbicide Glyfosaat. Het wordt regelmatig ingezet voordat het gezaaide gewas opkomt (uien) om een “schoon” begin te hebben. Een boer wil namelijk geen onkruid in zijn gewassen. Er zijn meerdere methoden om schoon te beginnen met een teelt. Ik kies ervoor om 1 maal glyfosaat toe te passen. Na zaai, voor opkomst van het gewas. Twee liter per hectare Glyfosaat verdund in 300 liter water.

Het kan ook zonder. Mijn gewaardeerde collega’s die biologische uien telen gebruiken andere methoden (voor het zaaien): 2 of 3 keer machinaal met de (kop)eg het land “klaarmaken” (in vaktermen: een vals zaaibed maken). Dan een echt zaaibed maken (3e of 4e machinale passage) Dan zaaien. Vervolgens voordat de uien opkomen rond de opkomst het onkruid afbranden met gebruik van vlammen (propaangas) (5de machinale passage). Tot zover de onkruidbestrijding, tot aan de opkomst van de uien. (tov. 1 passage met de koppeg en 1 met de spuit)

Wanneer de uienplantjes net boven staan (paar weken na zaai), gebruik ik nog een aantal andere herbiciden in hele lage doseringen (bijvoorbeeld 0,5 liter/hectare chloor, en 1 liter Stomp/hectare (merknaam) met de actieve stof “pendimethalin” verdund in 400 liter water. En om het onkruid vrijmaken van mijn gewas af te maken, ga ik nog 2 tot 3 keer met de hak  handmatig door mijn gewas.

Mijn biologische collega gaat na opkomst van de gewassen aan de gang met de wied-eg. Dat doet hij een keer of 3, waarbij door middel van de eg de onkruiden losgetrokken worden, waardoor ze (bij goed drogend weer!) verdrogen. Daarnaast gaat de biologische boer 2 of drie keer machinaal met de schoffel door de uien en, om het af te maken, met het “wiedbed” (een soort kar met ligbedden erop) waarop heel veel arbeiders liggen die met de hand de  onkruiden verwijderen. Daarna nog een paar keer met de hak, om handmatig de nog overgebleven onkruiden weg te schoffelen.

Nu weet ik niet wat beter is… alles heeft zijn voor en nadelen. Maar wat ik wel weet ( en dit is gewoon een praktijk voorbeeld): weidevogels doen het goed bij ons op de akker. Ik heb elk jaar vele nesten van kieviten en ook enkele nesten van scholeksters in mijn uienperceel. Waarom zitten die nesten van die weidevogels en later de jongen bij mij tussen de uien en niet bij de biologische buurman tussen de uien? Heel simpel, een weidevogel nest maakt geen schijn van kans te overleven met al die noodzakelijke machinale bewerkingen (voor en na de zaai) van de biologische ui. Eerst moet het nest het valse zaaibed overleven (meermaals), dan de propaanbrander, dan de wiedeg (meermaals) en dan de machinale schoffel(meermaals). Dat is dus onmogelijk. Daar staat tegenover dat ik in het ergste geval een zeer minimale en verdunde hoeveelheid glyfosaat over het nestje (de eitjes) spuit, en daarna nog een paar andere herbiciden in hele lage dosis.

Bijvoorbeeld voor chloor wat ik gebruik (ongeveer gelijkwaardig aan glyfosaat qua giftigheid) volgens mijn berekening* uitgaande van een nestgrootte van 0,4 m2 (is al aan de grote kant) komt er dan 0,000025 ml chloor op het nestje. Dit krijgen ze niet binnen. dit komt op de nesten (eitjes). Vergelijk dat eens met de hoeveelheid chloor waar we aan blootgesteld worden in een zwembad of de hoeveelheid chloor in het drinkwater ( in het buitenland). Wil ik dan zeggen dat het gevaarlijk is om te gaan zwemmen of om water te drinken? NEEN. Wat ik wil zeggen is dat de dosis het gif maakt.

Dat is in dit voorbeeld de keuze. Vele machinale passages (dieselgebruik, propaangas, man-uren, en niet perse de beste uitkomst voor de kievit) of de manier die ik toepas met minder passages, meer rust op het land, met veel minder manuren lagere kosten en ik denk ook in dit geval minder impact op een stukje biodiversiteit. Ik kan hier uren over doorgaan…

Maar om terug te komen op glyfosaat. De enige reden dat dit middel zo een belangrijk en heet hangijzer is geworden, is omdat glyfosaat gebruikt wordt in combinatie met genetisch gemanipuleerde gewassen (niet in Europa, maar daarbuiten) en vele NGO’s van glyfosaat een symbool hebben gemaakt voor gentech teelt. De oppositie tegen gentech is verworden tot oppositie tegen glyfosaat. Glyfosaat staat symbool voor oppositie tegen: gentech, moderne landbouw, pesticiden (in zijn algemeenheid), multinationals, Monsanto etc. Dat is het gewicht wat aan glyfosaat is gehangen. Das nogal wat, hè?!

Om die reden was het heel belangrijk voor bepaalde groeperingen (NGO’s, bepaalde politieke partijen) om glyfosaat te demoniseren. En dat is goed gelukt. Maar als je droog naar de feiten kijkt, dan is het zo ongeveer het veiligste bestrijdingsmiddel, zowel in gevaar als in risico, dat er bestaat. Daar zijn alle beoordelingsinstanties in alle landen die er (opnieuw) naar gekeken hebben het over eens. En je moet goed begrijpen dat bestrijdingsmiddelen toelatingsprocedures strenger zijn dan bijvoorbeeld die van medicijnen.

Er is een instantie die in 2015 tot de conclusie”waarschijnlijk carcinogeen” kwam, namelijk het IARC, een orgaan van het WHO, in tegenstelling tot alle andere wetenschapscommissies en toelatingsorganen die het als “niet carcinogeen” hebben geclassificeerd. Maar er zijn 2 problemen met deze classificatie: 1. men kijkt bij het IARC naar gevaar en niet naar risico (meeste andere toelatingsinstanties kijken naar het risico) (alles kan potentieel gevaarlijk zijn het is de dosis (dat maakt het risico) die het ‘m doet). 2. probleem met dit dus enige orgaan dat alarmbellen liet afgaan bij glyfosaat, is dat er aanwijzingen van belangenverstrengeling en vooringenomenheid zijn bij deze commissie oa. hier meer over te lezen:

https://www.reuters.com/investigates/special-report/who-iarc-glyphosate/

Glyfosaat en hoe de media ermee om is gegaan is het schoolvoorbeeld van wat ze in de wetenschap noemen “false balance”: Alle aandacht ging en gaat uit naar IARC. En men negeert voor het gemak de enorme consensus hier. Er is een heel goed blog over geschreven in het Frans die ik heb vertaald hier:

https://bloggendeboer.com/2017/12/14/glyfosaat-roundup-en-in-de-media

De hele “glyfosaat-casus” is een schoolvoorbeeld van hoe NGO’s (Greenpeace voorop) voor eigen gewin te werk kunnen gaan en hoe feiten worden verdraaid en hoe onwaarheden zich kunnen gaan nestelen in het gevoel van de door de media onvolledig geïnformeerde burger. Er wordt handig gebruik gemaakt van de angst voor het onbekende (pesticiden, GMO’s).

En hoewel ik heel goed kan begrijpen dat mensen vragen hebben over het gebruik van pesticiden en hoe de toelating ervan in zijn werk gaat, is het als het gaat om giftigheid heel erg raar dat glyfosaat gekozen is als HET probleem herbicide… er zijn tientallen, zoniet honderden herbiciden, die (veel) giftiger zijn (ja ook pesticiden (fungiciden, insecticiden) die in de biologische teelt zijn toegelaten en worden gebruikt.) De verklaring hiervoor is, zoals ik hierboven uitgelegd heb, dat glyfosaat symbool staat voor een heleboel andere dingen.

Ik word erg lang van stof. Excuses. Ik heb 1 toepassing genoemd van hoe ik glyfosaat gebruik, er zijn er nog wel meer te noemen (doodspuiten groenbemesters bijvoorbeeld) maar daar zal ik nu omwille van de lengte van dit epistel even niet op ingaan, maar als er vragen over zijn u kunt me altijd bellen/mailen.

Resumé: ja we kunnen zonder glyfosaat. Nee, zonder is zeker niet per se beter voor milieu en biodiversiteit. Ik werk al van kinds af aan met dit middel. Het is een middel waar ik de minste zorgen over heb van alle middelen waar ik mee werk en gewerkt heb. En ik heb er geen enkel probleem mee om het toe te passen met mijn eigen zoons of dochter als die bij me in de trekker zitten. (zelfs met het raam open 😉

* rekenvoorbeeld in geval van het voorbeeld van chloor 0,5 liter chloor gemengt in 400 liter water dus 0,00125% chloor in een wateroplossing) 1 nestje beslaat misschien 20x20cm aan oppervlakte dus 0,4 m2 op 10.000 m2 (ha) = 0,00004% opp. 1 nest op 1 ha= 0,00004% x 0,00125% = 0,00000005 % chloordosering op 1 nest = blootstelling van 0,5 liter x 0,00000005% = 0,000000025 liter op 1 nestjes = 0,000025 Ml  blootstelling voor het nestje.

 

mvg.

 

Michiel van Andel

leestip: hoe de focus op pesticiden afleid van de echte uitdagingen die de landbouw heeft