Wiens brood men eet

Ben is in de pen geklommen om wat gedachten op papier te zetten. Even voorstellen Ik heb een akkerbouwbedrijf in de Noordoostpolder, een prachtig landbouwgebied op de bodem van voormalige Zuiderzee. Enkele feiten over mijn bedrijf: Op mijn grond worden zaaiuien, witlofpennen, tulpen, suikerbieten, aardappels en wintertarwe verbouwd in een 6-jarige rotatie. Daarnaast gras en gele mosterd als groenbemesters na de oogst van het hoofdgewas. Om mijn gewassen en grond te verzorgen gebruik ik kunstmest , compost, rundveedrijfmest en de laatste jaren ook vaste stalmest. Ik gebruik synthetische en natuurlijke  gewasbeschermingsmiddelen om onkruid te bestrijden en om de gewassen te beschermen tegen (schimmel)ziekten en schadelijke insecten. Ook maak ik veel gebruik van machinaal en handmatig schoffelen. Vooral in de witlof en uien wordt veel onkruid machinaal en handmatig verwijderd. Dit alles heeft als doel veilig en gezond voedsel en gezonde bloembollen te telen voor een aantrekkelijke prijs voor klanten in Nederland, Europa en soms zelfs over de hele wereld.

Ja ik gebruik gewasbeschermingsmiddelen.

Wiens brood men eet, wiens taal men spreekt. Hoe vaak krijg ik dit verwijt niet toegestopt, wanneer ik het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verdedig. Hoewel dit spreekwoord zeker vaak van toepassing is op het moment dat mensen “verdedigen” waarom ze doen wat ze doen, word ik er in deze context toch echt doodmoe van… het is namelijk werkelijk het enig overgebleven argument dat de mensen waar ik mee in gesprek kom op kunnen brengen, daarna wordt het doorgaans stil… Heel stil.

Wat ik niet begrijp is dat dit argument wel altijd opgaat voor de multinationals, laten we zeggen de monsanto’s van deze wereld, maar niet geldt voor een fondsenwervende multinational zoals Greenpeace. Er wordt aangenomen als ware het een wet van Meden en Perzen: Monsanto= 100% het kwaad, alleen op geld uit, heeft altijd een dubbele agenda en daartegenover Greenpeace= 100% nobel, heeft het beste voor met de wereld en heeft geen dubbele agenda anders dan het redden van de wereld. De mensen wantrouwen alles wat Monsanto doet omdat dit bedrijf financiele belangen heeft, zoals elk ander commercieel bedrijf. Diezelfde mensen hebben een blind vertrouwen in wat een NGO als Greenpeace doet of zegt want zij zijn volgens hen onafhankelijk en hebben geen financiële motieven. O ja?

Nog eentje: als ik beargumenteer waarom ik vind dat we gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben dan worden die argumenten afgedaan met : “wiens brood men eet,” maar als Bionext, de brancheorganisatie voor biologische landbouw, met een verhaal komt hoe slecht gewasbeschermingsmiddelen of liever gezegd landbouwgif wel niet is, en dat we prima dezelfde hoeveelheid, en kwalitatief wellicht zelfs beter voedsel kunnen producen zonder die middelen, dan haalt het gelijk de krant, zonder enige kritische noot… Dus ik heb mijn financiële belangen. Maar Bionext niet? O ja?

Ik krijg dus heel vaak toegeworpen dat ik niet objectief ben en spreek voor mijn eigen belangen. Dat begrijp ik. Iedereen heeft zo zijn belangen zo zit de wereld in elkaar. En het is lastig om objectief te blijven zeker in de wereld van vandaag, waarin iedereen zichzelf vooral ook door de opkomst van sociale media omringt met gelijkgestemden. Een eigen bubbel, een echokamer waarin steeds de zelfde geluiden, artikelen, grafiekjes etc. gedeeld worden die je eigen vooringenomenheid bevestigen. Dit maakt het moeilijk om niet een zekere bedrijfsblindheid te ontwikkelen. Ongetwijfeld is daar dus ook bij mij tot op zekere hoogte sprake van. Maar ik probeer echt om daar actief wat aan te doen. Ik volg steeds meer mensen/organisaties op sociale media die andere denkbeelden hebben over de landbouw als ik. Ik ga heel graag het gesprek aan met mensen die er anders over denken. (helaas komt dat al te vaak maar van één kant) Ik denk dat ik vooruitgang maak in het open staan voor andere denkbeelden, het proberen te begrijpen waar de ander zijn standpunten op gebaseerd heeft.

Waar ik echter zeer geïrriteerd van kan raken is het gebrek aan nuance. Sommige dingen in het leven zijn zwart-wit, maar de meeste dingen in het leven zijn juist niet zo zwart-wit als ze worden voorgesteld door bepaalde “belangengroepen.”  Veel discussies op twitter eindigen met : “de belangen zijn groot” #geld #agrarischesector  meestal wordt #monsanto er nog even in gegooid.” Met andere woorden, “wat jij ook zegt ik hecht er geen waarde aan want het is jouw levensonderhoud.” Als geld een rol speelt, dan is jouw woord niet belangrijk, want geld regeert alles. Hoewel ik de redenatie begrijp, vind ik het echt veel te gemakkelijk om met dit argument alle andere argumenten van tafel te vegen. Bovendien is het een op de man gespeelde belediging, want er wordt geïnsinueerd dat geld de grootste of zelfs mijn enige drijfveer is als ondernemer en mens.

Feit: Als geld voor mij het belangrijkste is, zou ik mezelf niet meer engageren in zulke ellelange, vruchteloze discussies op twitter. Nee ik zou mijn mond houden. Ik zou mijn tijd moeten gebruiken om mijn akkerbouwbedrijf om te schakelen naar biologisch. Ik zit daarvoor op een goede locatie en heb daar de grond en de middelen voor.  Ik kan aantoonbaar flink meer geld verdienen door biologisch te gaan boeren en toch doe ik het niet. Nou goed opletten mensen voor er weer gegeneraliseerd wordt: wat ik nu ga schrijven is MIJN mening gebaseerd op mijn onderzoek en observatie. Ik vind het prima als je er zelf een andere mening over hebt. Ik heb ook geen enkel probleem met mensen die kiezen om te schakelen naar biologisch, de biologische akkerbouwers die ik persoonlijk goed ken, zijn eerlijke goede mensen en bovendien vakmensen en top ondernemers. Of hun beweegredenen nu zijn: geld of ideologie of beiden of wat anders, het maakt mij niet uit. Ik respecteer hun keuze die ze maken op basis van eigen redenen en onderzoek. Ik zeg dus met nadruk niet als iemand omschakelt naar biologisch dat ie dat doet voor het geld. Wat ik wel zeg is dat als ik zou omschakelen dat ik het alleen zou doen voor de  financiële voordelen die het mij  zou opleveren t.o.v. hoe ik mijn bedrijf nu run.

Ik heb ook respect voor hoe deze sector zich heeft ontwikkeld en voor de mooie ontwikkelingen die door deze ondernemers en deze sector in een stroomversnelling zijn geraakt. Te denken valt bijvoorbeeld aan precisie-mechanische schoffeltechniek, dit zou nooit zo snel en goed ontwikkeld zijn geweest zonder deze sector. Ook heeft de biologische sector flink bijgedragen aan meer urgentie voor denken vanuit de bodem, beter kijken naar de biologie waar de gangbare sector wellicht op een zeker moment teveel de focus had op de chemie. Ook de ontwikkeling van “natuurlijke” gewasbeschermingsmiddelen is een interessante ontwikkeling. En wat te denken van slimme marketing?  Ook daar is deze sector erg sterk in en kan de “gangbare “ sector veel van leren.

Maar waar het uiteindelijk op neerkomt is dit: biologische akkerbouw maakt gebruikt van andere spelregels als de gangbare akkerbouw. Die spelregels geven kansen en beperkingen. Anders dan bepaalde belangengroepen je willen doen geloven, zijn het geen betere regels maar andere regels. Er zijn voor- en nadelen van beide manieren om je bedrijf te runnen en daarin moet je als ondernemer en uiteindelijk als consument zelf je keuzes maken.

Een vriend van me vroeg me toch wat voorbeelden te noemen van waarom ik de push naar alles biologisch (waar een sterke lobby voor aan de gang is) niet zie als dé oplossing voor problemen en vermeende problemen van de hedendaagse moderne landbouw. Ik zal nu niet in detail gaan met technische voors en tegens (misschien een andere keer) maar zal in plaats daar van, voor diegene die het interesseert, een recent artikel van mark lynas posten. Hij schreef dit naar aanleiding van een recent onderzoek van het “Research Institute of Organic Agriculture” een artikel dat in vele smaken en interpretaties overgenomen werd door ook de Nederlandse media. Zijn redenering is grotendeels ook hoe ik er overdenk dus voor wie het interesseert even lezen.

Mijn estimatie, alles overwegende, is dat de spelregels van de gangbare landbouw de meeste ruimte laten voor een duurzame toekomstbestendige landbouw. (niks belet je binnen die spelregels namelijk de goede praktijken uit de bio landbouw over te nemen, visa versa is dat vaak niet mogelijk) En dat de mens, natuur en milieu daarmee het beste af is. Daarmee niet gezegd hebbende dat er geen ruimte is voor verbetering, integendeel, maar als ik moet kiezen tussen de huidige spelregels van bio of gangbaar, dan kies ik zondermeer die laatste. En dat is voor mij dus geen kwestie van geld! Ik hoop dat dat voor eens en voor altijd duidelijk is!

 

Morele superioriteit van de NGO’S

Nu kom ik bij een volgende punt wat ik graag eens van me af zou willen schrijven…. Waarheidsvinding en correcte objectieve verslaglegging is ondergeschikt geworden aan het aantal clicks dat een bericht krijgt. Op het gebied van landbouw en natuur mogen de redacties van de grote veel gelezen Nederlandse kranten als bijvoorbeeld Trouw of NRC zichzelf afvragen of ze nu bezig zijn met journalistiek of met activisme. Het is prima om kritisch te zijn. Maar vrijwel wekelijks verschijnen er tendentieuze vaak half of helemaal onware artikelen die de “gangbare boer” in het verdomhoekje zet. Hoor en wederhoor ontbreekt. Greenpeace, foodwatch, wakker dier, milieu defensie, om enkele in NL actieve NGO’S te noemen, worden aangehaald als bron en vervolgens wordt dat gekleurde verhaal als zijnde de waarheid aangenomen. Aan deze NGO’s die in Nederland en Europa (het zijn hele volksstammen ; je schrikt je rot als je in Europa gaat kijken) actief zijn, hangt een luchtje van morele superioriteit. Het is mij een raadsel waarom.

Het is mij een raadsel waarom vaak dezelfde mensen die alles wantrouwen van overheid(soms terecht) tot multinational(soms terecht), tegelijkertijd blind vertrouwen hebben in “de onafhankelijke Greenpeace” Alsof daar niet een miljoenen bedrijf achter zit met mensen die allemaal aan het werk moeten blijven… Ik geloof oprecht dat, laten we bij Greenpeace blijven, dat Greenpeace ooit opgericht is met een nobel doel en streven. Dat ze ook goede dingen hebben teweeg gebracht in het verleden. Maar als ik nu kijk, zie ik dat heel veel standpunten waar actie voor wordt gevoerd, goed beschouwd niks te maken meer hebben met goed doen voor het milieu of een duurzame toekomst voor deze wereld. Men is aan het actievoeren om het actievoeren. De beroepsactivist onder de vlag van menig NGO is een enorm gezwel aan het worden in onze samenleving. En dat is jammer want er zullen tussen de honderden NGO’S heus ook nog goede zitten die echt het beste voorhebben met de wereld, maar die goede zullen gaan leiden onder de slechte.

 

Angst als verdienmodel

Iedereen wil simpele oplossingen voor een complex probleem maar de praktijk is meestal wat weerbarstiger dan de voorgestelde simpele oplossing doet vermoeden. We moeten niet denken in “bio is goed” en “gangbaar is fout” retoriek want met die manier van denken sluit je jezelf denk ik af voor de echte oplossingen. Het doel zou moeten zijn een meer duurzame landbouw, niet bio of gangbaar. Met die goed/fout, zwart/wit denkwijze loop je je doel voorbij net zoals de klassieke milieubeweging vandaag doet: star vasthouden aan de agenda en de dogma’s van de jaren tachtig op het gebied van energie en landbouw en bij voorbaat nieuwe ontwikkelingen op gebied van bijvoorbeeld veredelingstechnieken (gmo), synthetische gewasbeschermingsmiddelen en kernenergie weg te zetten als het “slechte alternatief”. Ik begrijp het wel, als je verdienmodel volledig gebaseerd is op het inboezemen van angst bij de vaak onwetende burger en op subsidies van overheden dan moet je de zaken wel zwart/wit voorstellen anders drogen de inkomsten op. Niets zeggende oneliners als “gif is gif”  scoren natuurlijk veel beter dan een lange uitleg over waarom er gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt en welke overwegingen en technieken daar allemaal bij komen kijken. “Gif is gif” is bovendien een onzinnige uitspraak als je bedenkt dat vrijwel elk stofje of chemische verbinding op de wereld giftig is als je er maar genoeg van binnen krijgt. De dosering maakt iets giftig. Niet zozeer het feit of iets van synthetische of natuurlijke oorsprong is.

Enfin, ik houd er mee op. Hoewel ik begon te typen met alleen de bedoeling om mijn punt te maken tegenover de “wiens brood men eet” schreeuwers op twitter heb ik ondertussen al heel wat andere hieraan gelinkte onderwerpen aangestipt die me op het hart liggen. En hoewel ik nog wel een tijdje door kan gaan over al deze dingen, besef ik tegelijkertijd dat het nog wel een beetje behapbaar moet blijven, dus hier zet ik er een punt achter.

Mvg.

Michiel van Andel, Akkerbouwer te Emmeloord in de mooie Noordoostpolder.

(dit verhaal heb ik 30 november jl. op facebook geplaatst. De (bovenal positieve) reacties en aansporingen die ik hierop kreeg hebben mij er toe gezet deze blog te beginnen