Bionext bij de reclame code commissie

Vandaag 8 maart ben ik bij de reclame code commissie geweest om een toelichting te geven op de klacht die ik had ingediend bij de commissie over de reclame boodschap van Bionext. De klacht die ik had staat grotendeels beschreven in mijn vorige blog.

Waarom heb ik deze stap gezet?

Nadat ik mijn blog had geschreven en ik Bionext enkele keren had gevraagd te reageren, werd het mij langzaam maar heel zeker duidelijk dat ze niet geïnteresseerd was om een inhoudelijk dialoog met mij aan te gaan. Het bleef doodstil aan de kant van Bionext. Tot ongeveer een week (uit mijn hoofd) na de blog daar kwam de reactie: Opnieuw werd het bewuste campagne filmpje via twitter de wereld in geslingerd. Opnieuw vroeg ik Bionext te stoppen met zulke misleidende propaganda. Opnieuw geen reactie. Dit was het moment dat ik heb gezegd: dan zetten we deze stap, want er moet toch een manier zijn om deze club tot rede te brengen.

En inderdaad pas toen ik deze stap gezet had, kreeg ik een 4 pagina’s lange officiële reactie van Bionext waarin ze overigens niks anders doen dan deze reclame campagne goedpraten. Het verhaal op deze blog is integraal mijn betoog dat ik vandaag bij de commissie heb gehouden. Dan kan iedereen ongeacht wat de commissie besluit, zijn eigen mening vormen.

Wat me vandaag wel opviel was het om de hete brei heendraaien van de vertegenwoordigers van Bionext, niet gewoon antwoord geven op de vragen van de commissie maar draaien draaien en draaien. Het was geen sterk optreden en dit verhaal zal nog wel een staartje krijgen ook is mijn verwachting.

Het had allemaal op deze manier niet gehoeven van mij maar het is de arrogante houding van Bionext die dit nu over zichzelf afroept. Het zou beter zijn je boodschap wat meer afgewogen en genuanceerd te brengen en het zou je ook sieren beste Bionext te reageren op oprechte en onderbouwde kritiek. Reclame maken en sector promotie prima. Maar wel graag bij de feiten blijven. We wachten de uitspraak af.

Beste commissie bedankt voor de gelegenheid om een en ander toe te lichten.

Bionext beweert in de reclame uitingen en op haar website dat biologische voedsel wordt geproduceerd zonder verborgen kosten (verborgen kosten te weten oa. kosten voor: lucht-, water- en bodemvervuiling)

Letterlijk lezen we op de website van Bionext: “Bij producten met het Europees biologisch keurmerk hoeven kosten voor lucht-, water- en bodemvervuiling niet doorberekend te worden, omdat die negatieve effecten er niet zijn bij biologische landbouw.”

Hoe kun je deze uitspraak rijmen met het volgende wat we kunnen lezen in de brief met de reactie van Bionext aan de commissie:

“Wij zeggen niet dat er aan biologische landbouw en voedselproductie geen kosten verbonden zijn” Nou…., dit is letterlijk een belangrijk deel van de boodschap die Bionext de wereld in wil helpen. Ze kunnen ontkennen dat ze dat doen  maar dat verandert niks aan het feit dat men de consument gewoon op het verkeerde been zet door op hun website een andere boodschap te publiceren namelijk dat bij biologische producten er geen kosten zijn voor in dit geval lucht water en bodemvervuiling en daarmee impliciet te zeggen dat alle andere niet biologische boeren dus de veroorzakers zijn van die kosten.

Een belangrijk onderdeel  van mijn klacht gaat over het feit dat er constant geïnsinueerd wordt dat de (verborgen) kosten die gepaard gaan met conventionele landbouw hoger zijn dan de (verborgen) kosten voor biologische landbouw.

Ik stel dat die kosten gelijk zijn tot regelmatig zelfs hoger voor de bio landbouw. Daarbij baseer ik me niet zoals Mevrouw Meijers beweert op de mening van 1 wetenschapper  maar op de brede consensus die hierover bestaat.

Ik citeer uit de brief van Bionext: “De heer van Andel citeert een wetenschapper die cijfers presenteert. Die men anderszins zou kunnen interpreteren. Wij willen die discussie hier niet aan gaan de mening van een wetenschapper doet niets af aan de algemene consensus”.  Ik begrijp heel goed dat mevr. Meijers die discussie niet aan wil gaan want als je die discussie aangaat stort het hele verhaal van Bionext in als een kaartenhuis.

Ik haal namelijk een meta analyse aan, niet 1 geïsoleerde studie met een meninkje van 1 wetenschapper maar een meta analyse. Een meta-analyse is een systematische combinatie van verschillende studies om de overtuigende gedeelde conclusie te vinden alles behalve de mening van een enkele wetenschapper. Toevallig is deze meta studie ook nog eens de meest recente en grootste die op dit gebied is uitgevoerd..

In deze meta analyse van Clark en Tilman daterend uit 2017 worden 164 studies die gedaan zijn op dit onderwerp vergeleken. Deze meta analyse van Clark en Tilman wordt  vandaag de dag beschouwd als de allerbeste studie (op basis van een volledige Life Cycle Analyse LCA)) En David Tilman is niet de eerste de beste. Hij is vandaag zowat de meest geciteerde ecoloog. De meta-analyse toont vooral aan dat biologisch niet beter scoort op de meeste (ecologische) criteria. Ik had hier andere metastudies van recente datum kunnen noemen. Ze laten allemaal namelijk min of meer het zelfde beeld zien. Ik heb in de bijlage van dit document er nog een paar toegevoegd. Het is jammer dat dit alles wordt afgedaan met “een meninkje” waar men liever niet op ingaat.

Bionext zegt: Wij pleiten voor een vergelijking van biologische en gangbare voeding op basis van eerlijke prijzen en leggen dat in dit filmpje uit. Vergelijkende reclame is overigens toegestaan in Nederland, waarbij wij ons gehouden hebben aan de geldende regels, zoals o.a. vastgelegd in Boek 6 BW.]

NOU dat valt te bezien… Volgens Artikel 194a.2.c. is vergelijkende reclame alleen geoorloofd wanneer deze “op objectieve wijze een of meer wezenlijke, relevante, controleerbare en representatieve kenmerken van deze goederen en diensten, zoals de prijs, met elkaar vergelijkt”.

Of het objectief en controleerbaar is aan de commissie om te beoordelen. Daarom wil ik nog het een en ander daarover ter overweging meegeven.

Bionext claimt dat ze van biologische producten weten wat de echte prijs is omdat ze daarbij gebruik maken van “True cost accounting|” waardoor “verborgen kosten” aan de oppervlakte komen. Hierbij wordt een verwijzing gemaakt naar een FAO rapport uit 2014 :

“Food wastage footprint: full cost accounting”. In dit rapport werd een methode ontwikkeld om de externe kosten van voedselproductie te berekenen. Dit rapport is gebruikt als basis om de verborgen kosten van biologische groente en fruit te kunnen berekenen en deze te vergelijken met hun niet-biologische evenknie.

Hierover enkele belangrijke opmerkingen:

• Inderdaad maakt dit rapport een inschatting van verborgen kosten die met voedselproductie in zijn algemeenheid gepaard gaan maar nergens in dit rapport wordt gesproken over het verschil in verborgen kosten tussen biologisch en conventioneel.
• Dit rapport is samengesteld door fibl Zwitserland (onderzoeks instituut voor biologische landbouw) een instituut op haar website aangeeft tot doel te hebben biologisch te willen promoten. Bovendien heeft dit instituut commerciële belangen bij het mooier maken van de biologische feiten. Men heeft namelijk naast het onderzoeksinstituut ook een bedrijf dat biologische wijn op de markt brengt (Is dit een goede basis waarop je objectief onderzoek zou verwachten?)

In het vervolg rapport van de fao dat in 2015 werd gepubliceerd en waar Bionext ook naar verwijst worden wel voor 3 akkerbouw teelten,( te weten rijstteelt in India ,soja teelt in Amerika en tarwe teelt in Duitsland) een vergelijking uitgevoerd tussen een conventionele en een biologische manier van telen.

Hier ook enkele opmerkingen over:

• Het is mij een raadsel hoe je de gerapporteerde verschillen tussen conventioneel en biologisch bij deze gewassen kunt extrapoleren naar de Nederlandse situatie en gewassen. Omdat we in Nederland bijvoorbeeld geen rijst en sojateelt kennen en zeker niet in de vorm van de monocultuur waar hier meer vergeleken wordt.
• Als je gaat kijken naar de data bij de gevonden verschillen tussen conventioneel en biologisch valt gelijk op dat de gevonden verschillen enorm overdreven zijn door heel selectief gekozen studies, waarvan de een groot deel gedaan zijn notabene door hetzelfde onderzoeksinstituut dat ik eerder noemde ( Fibl zwitersland), die biologische productie veel positiever voorstellen dan die in werkelijkheid is. Men noemt dit in de wetenschap ook wel: Cherry picking.

Wat zeggen de organisaties die ‘true cost accounting’ in Nederland ontwikkeld hebben, Eosta en haar dochter Nature and More zelf over true cost accounting? Dat kunnen we lezen in een in 2017 verschenen rapport: True Cost Accounting for Food, Farming and Finance:

ik citeer van blz. 37, sectie 5.1:

“further work needs to be performed to overcome present limitations”.

“Perhaps the most important limitation of our pilot and also other similar studies is the lack of credible and comparable data for organic and non-organic products at farm level”.

“An important limitation is that the health impacts of consumption of pesticide residues currently is likely to be an over-estimation. “

“Additionally, while synthetic pesticides are not applied with organic methods, organic pesticides are currently not included in the analysis. For a fair comparison, the potential human (and environmental) impacts of organic pesticides should be quantified as well.”

Juist ja,

• Er is een gebrek aan geloofwaardige data
• De gezondheidseffecten van pesticidenresiduen wordt overdreven
• En de pesticiden die in de biologische landbouw worden gebruikt zijn helemaal niet mee genomen!

Laten we even een voorbeeld aanhalen mbt invloed van pesticiden in de biolandbouw:

Ik heb hier een studie uit 2017 over de verborgen kosten van productie van appels in Vlaanderen, hier zijn biologische en conventionele appels vergeleken. Onderzoek uitgevoerd door onderzoekers van de universiteit van leuven. Uit deze studie blijkt dat de biologische appels per kg hogere verborgen kosten met zich meebrengen tov de conventionele tegenhanger. Als je kijkt naar de data dan zie je dat dit oa. voor belangrijk deel veroorzaakt wordt door de in de biologische teelt toegestane toegepaste pesticiden. (tabel 4  pag. 8) Dit onderzoek staat in schril contrast met de conclusie waar Bionext mee komt dat je 27 ziektedagen uitspaart per hectare Als je biologische appels eet. Een Claim die aan elkaar hangt van valse aannames.

Nou wat is het verschil tussen dit onderzoek en de bewering van uitgespaarde ziektedagen wat uit True cost accounting zou blijken. Het verschil is dat de ene studie is uitgevoerd door academisch onderzoekers zonder conflicterende belangen, en de ander door een biologisch onderzoeksinstituut dat er baat bij zou hebben om biologisch mooier voor te spiegelen dan het in werkelijkheid is.

Tot slot hierover:

In een brief aan de 2e kamer in augustus 2017 zei de toenmalig Stas het volgende over True pricing (alinea 3):

“Een kwantitatief beeld van alle kosten en baten van het produceren en consumeren van een voedselproduct vereist complexe berekeningen voor een groot scala aan indicatoren, en daardoor veel tijd en data, die niet altijd beschikbaar zijn. Een berekening van de ‘echte’ prijs in euro’s van voedselproducten, waarin alle externe effecten zijn meegenomen, is daarom op korte termijn niet haalbaar. Veel recente berekeningen van ‘echte kosten’ of ‘echte prijzen’ zijn dan ook gebaseerd op een beperkt aantal effecten en indicatoren.”

Samenvattend over de true cost accounting op basis waarvan bionext haar uitspraken poogt te verdedigen wat zijn de feiten:

• Belangenverstrengeling bij het onderzoeks instituut dat het rapport schreef waar dit systeem op gebaseerd is, waardoor de input gelijk aan het begin al gekleurd is.
• Data die niet van toepassing is op de NL landbouw
• Bewust omitteren van factoren die de uitkomst nadelig kunnen beïnvloeden (bijv. pesticiden)
• de onmogelijkheid (op dit moment) om een true cost uit te kunnen rekenen door gebrek aan data.

Beste commissie, klinkt u dit in de oren als een systeem waarmee je objectief en controleerbaar prijzen kunt vergelijken??

Dat het ideaal van de biologische landbouw schone productie is,  betekent niet automatisch dat ze daarin slagen. Wanneer men “vergelijkende reclame” wil maken, Is het belangrijk hierbij feiten en wensen te onderscheiden. Bionext mag best laten zien dat op schrift is gezet wat de intentie van biologische landbouw is, maar dat je dat netjes hebt beschreven wil nog niet zeggen dat de uitwerking van je systeem precies is wat je wenst.

Zo stel ik mijzelf al 10 jaar als doel om 10 kg af te vallen maar in de praktijk kom ik elke jaar 2 kg aan. Het doel kan goed zijn en zelfs uitdrukkelijk omschreven maar zegt niks over de praktische uitwerking.

Bionext bij monde van mevrouw Meijers doet grote meta studies die keer op keer hetzelfde laten zien af als zijnde “een meninkje” en tegelijkertijd doet ze alsof enkele ge-cherriepickte studies de consensus weergeven!? Zo werkt wetenschap niet, mevrouw Meijers! Dit is de wereld op zijn kop.

Buiten dat, men liegt de consument consequent voor door zonder gedegen onderbouwing te beweren dat bepaalde kosten (lucht water en bodem vervuiling) bij biologische landbouw helemaal niet berekend hoeven te worden, omdat die er niet zouden zijn.

Het hele concept van true pricing en true cost accounting staat nog in de kinderschoenen en wordt hier gretig misbruikt voor marketing doeleinden. Ik ben voorstander voor true pricing en kostentransparantie in de Voedselketen. Maar dan wel met een objectieve en controleerbare true price. Dit wat bionext hier ons laat zien is een grote farce. En in de context waarin Bionext het gebruikt zou de naam “fake cost accounting” de lading beter dekken.

Ik ben geen tegenstander van biologisch voedsel, ik denk dat het mooi is dat we in een land leven waarin de consument zelf kan kiezen wat ze koopt , of dat nu conventioneel duurzaam geproduceerd of biologisch is. Maar het is wel belangrijk dat we de consument eerlijke, objectieve en controleerbare informatie verschaffen over ons voedsel en de manier van produceren. En in dit geval is dat overduidelijk niet aan de orde.

 

Enkele meta analyses van recente jaren over biologisch en milieu impacts:

Mondelaers, K., Aertsens, J., Van Huylenbroeck, G. (2009). A meta-analysis of the differences in environmental impacts between organic and conventional farming. British Food Journal 111 (10), 1098-1119.

Tuomisto H. e.a. (2012). Does organic farming reduce environmental impacts? A Meta-Analysis of European research. Journal of Environmental Management 112, 309-320.

Seufert V. e.a. (2012). Comparing the yields of organic and conventional agriculture. Nature 485, 229–232.

Clark M. & Tilman D. (2017). Comparative analysis of environmental impacts of agricultural production systems, agricultural input efficiency, and food choice. Environmental Research Letters 12(6).

 

tabel 4 uit appel studie: